10 bí kíp giúp nuôi dạy sự sáng tạo ở con trẻ

Hóa ra, vấn đề không phải ở chỗ chúng ta “dạy” con trẻ sáng tạo như thế nào, mà là cách chúng ta tạo ra một môi trường màu mỡ để khả năng sáng tạo của các con có thể bén rễ, phát triển và nở rộ. Nhà nghiên cứu Mitch Resnick, giám đốc của Nhóm mẫu giáo suốt đời tại MIT, giải thích cách chúng ta có thể thực hiện điều này.

Có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng cách tốt nhất để khuyến khích sự sáng tạo của trẻ em chỉ đơn giản là tránh xa và để chúng sáng tạo. Mặc dù trẻ em có thiên chất tò mò và ham học hỏi, nhưng chúng cần được hỗ trợ để phát triển khả năng sáng tạo và đạt được tiềm năng đầy đủ của mình. Việc hỗ trợ sự phát triển của trẻ em luôn đòi hỏi sự cân bằng giữa việc lên kế hoạch và thả tự do; giữa khi nào nên can thiệp và khi nào nên lùi lại; giữa khi nào nên thể hiện và khi nào nên nói, khi nào nên hỏi, khi nào nên lắng nghe.

Khi lập danh sách này, tôi kết hợp các “mẹo nhỏ” dành cho phụ huynh và giáo viên, vì tôi nghĩ rằng những vấn đề cốt lõi để nuôi dưỡng sự sáng tạo là như nhau, dù bạn ở nhà hay trong lớp học. Thách thức chính không phải là làm thế nào để "dạy" sự sáng tạo cho trẻ em, mà là làm thế nào để tạo ra một môi trường màu mỡ để sự sáng tạo của trẻ có thể bén rễ, phát triển và mạnh mẽ.

Danh sách này được sắp xếp xung quanh năm thành phần của cái mà tôi gọi là Vòng xoáy học tập sáng tạo, một quá trình khuyến khích trẻ em tưởng tượng những gì chúng muốn làm, tạo ra các dự án thông qua việc chơi với các công cụ và vật liệu, chia sẻ ý tưởng và sáng tạo với người khác và suy ngẫm về những trải nghiệm của chúng.

TƯỞNG TƯỢNG - IMAGINE

1. Đưa ví dụ để khơi dậy ý tưởng

Một trang giấy trống, một tấm vải trắng và một màn hình trơn có thể khiến trẻ nản lòng. Trong khi đó, một bộ sưu tập các ví dụ có thể giúp khơi dậy trí tưởng tượng của trẻ. Khi chúng tôi tổ chức các hội thảo Scratch, chúng tôi luôn bắt đầu bằng cách trình bày các dự án mẫu – để cho thấy tiềm năng (các dự án truyền cảm hứng) và cung cấp ý tưởng về cách bắt đầu (các dự án khởi đầu). Chúng tôi trình bày nhiều dự án khác nhau, với hy vọng kết nối với sở thích và đam mê của những người tham gia hội thảo.

Tất nhiên, có nguy cơ là trẻ em sẽ chỉ bắt chước hoặc sao chép các ví dụ mà chúng thấy. Điều đó ổn khi bắt đầu, nhưng chỉ là khi bắt đầu. Hãy khuyến khích chúng thay đổi hoặc sửa đổi các ví dụ. Cha mẹ và thầy cô hãy gợi ý cho con trẻ rằng chúng có thể chèn giọng nói của riêng mình hoặc thêm nét cá nhân. Hãy giúp chúng đặt câu hỏi: “Con thể làm gì khác? Làm thế nào để con có thể thêm phong cách riêng, kết nối với sở thích của riêng mình?”

2. Khuyến khích sự nghịch ngợm

Hầu hết mọi người cho rằng trí tưởng tượng diễn ra trong đầu, nhưng đôi tay cũng quan trọng không kém. Để giúp trẻ em tạo ra ý tưởng cho các dự án, chúng tôi thường khuyến khích các em bắt đầu nghịch ngợm với các vật liệu. Khi trẻ em chơi với những viên gạch LEGO hoặc mày mò với các vật liệu thủ công, những ý tưởng mới sẽ xuất hiện. Những gì bắt đầu như một hoạt động vô định sẽ trở thành khởi đầu của một dự án mở rộng.

Đôi khi chúng tôi sẽ tổ chức các hoạt động thực hành nhỏ để trẻ em bắt đầu. Ví dụ, chúng tôi sẽ yêu cầu trẻ em ghép một vài viên gạch LEGO lại với nhau, sau đó chuyển mô hình này cho một người bạn để thêm một vài viên nữa, rồi tiếp tục lặp lại. Sau một vài lần lặp lại, trẻ em thường có những ý tưởng mới cho những thứ chúng muốn xây dựng.

TẠO DỰNG - CREATE

3. Cung cấp nhiều loại vật liệu

Trẻ em chịu ảnh hưởng sâu sắc từ đồ chơi, công cụ và vật liệu trong thế giới xung quanh chúng. Để thu hút con trẻ vào các hoạt động sáng tạo, hãy đảm bảo rằng chúng có quyền tiếp xúc với nhiều loại vật liệu để vẽ, xây dựng và chế tạo. Các công nghệ mới, như bộ dụng cụ rô-bốt và máy in 3-D, có thể mở rộng phạm vi sáng tạo của trẻ em, nhưng đừng bỏ qua các vật liệu truyền thống. Một điều phối viên của Computer Clubhouse đã cảm thấy xấu hổ khi chia sẻ với tôi rằng các thành viên của cô ấy đang tự làm búp bê bằng "nylon, báo và thức ăn cho chim", mà không có bất kỳ công nghệ tiên tiến nào, nhưng tôi nghĩ các dự án của họ rất tuyệt.

Các vật liệu khác nhau có ích cho những mục đích khác nhau. Gạch LEGO và que kem thích hợp để làm bộ xương, nỉ và vải thích hợp để làm da, và ngôn ngữ lập trình Scratch thích hợp để làm những thứ chuyển động và tương tác. Bút và bút dạ thích hợp để vẽ, còn súng bắn keo và băng keo thì thích hợp để giữ mọi thứ lại với nhau. Sự đa dạng của các vật liệu càng lớn thì cơ hội cho các dự án sáng tạo càng lớn.

4. Chấp nhận mọi loại sáng tạo

Mỗi trẻ em sẽ có sở thích khác nhau về các loại sáng tạo. Một số thích xây nhà và lâu đài bằng gạch LEGO. Một số thích tạo trò chơi và hoạt hình bằng Scratch. Những trẻ khác thích làm đồ trang sức hoặc xe đua thùng xà phòng hoặc đồ tráng miệng – hoặc sân golf thu nhỏ.

Viết thơ hoặc truyện ngắn cũng là một loại sáng tạo. Trẻ em có thể tìm hiểu về quy trình thiết kế sáng tạo thông qua tất cả các hoạt động này. Cha mẹ hãy giúp con trẻ tìm ra loại sáng tạo phù hợp với mình. Tốt hơn nữa là khuyến khích các con tham gia vào nhiều loại sáng tạo khác nhau. Theo cách đó, trẻ sẽ hiểu sâu hơn về quy trình sáng tạo.

CHƠI - PLAY

5. Nhấn mạnh vào quy trình, không phải sản phẩm

Nhiều trải nghiệm học tập tốt nhất xảy ra khi mọi người tích cực tham gia vào việc tạo ra một đồ vật cụ thể, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta nên tập trung toàn bộ sự chú ý vào những thứ được tạo ra. Điều quan trọng hơn nữa là quy trình tạo ra thành phẩm này.

Khi trẻ em làm việc theo dự án, cha mẹ hãy nhấn mạnh vào tầm quan trọng của cả quy trình chứ không chỉ sản phẩm cuối cùng. Hãy hỏi chúng về các chiến lược và nguồn cảm hứng, cũng như khuyến khích thử nghiệm bằng cách tôn trọng cả thử nghiệm thất bại cũng như thử nghiệm thành công. Cha mẹ cũng nên phân bổ thời gian để trẻ chia sẻ các giai đoạn trung gian của dự án và thảo luận về những gì chúng dự định làm tiếp theo và lý do tại sao.

6. Kéo dài thời gian cho các dự án

Trẻ em cần thời gian để làm các dự án sáng tạo, đặc biệt là nếu chúng liên tục mày mò, thử nghiệm và khám phá những ý tưởng mới (như chúng ta hy vọng chúng sẽ làm). Cố gắng nhồi nhét các dự án vào những hạn chế của một tiết học tiêu chuẩn kéo dài 50 phút ở trường (hoặc thậm chí là một vài tiết học kéo dài 50 phút trong suốt một tuần) làm giảm động lực tham gia vào dự án của trẻ. Điều này ngăn cản việc chấp nhận rủi ro và thử nghiệm (những điều kích thích sáng tạo), và ưu tiên đưa ra câu trả lời "đúng" trong thời gian eo hẹp. Để có kết quả thực sự, hãy lên lịch gấp đôi thời gian cho các dự án. Để có sự thay đổi mạnh mẽ hơn, hãy dành ra những ngày hoặc tuần cụ thể (hoặc tháng) khi học sinh chỉ làm các dự án ở trường.

CHIA SẺ - SHARE

7. Đóng vai trò là người kết nối

Nhiều trẻ em muốn chia sẻ ý tưởng và hợp tác trong các dự án, nhưng chúng không biết phải làm thế nào. Bạn có thể đóng vai trò là người kết nối, giúp con trẻ tìm người khác để làm việc cùng. Trong cộng đồng trực tuyến Scratch, chúng tôi đã tổ chức Trại cộng tác kéo dài một tháng để giúp những người chơi Scratch tìm người khác để làm việc cùng – và cũng để học các chiến lược hợp tác hiệu quả.

8. Tham gia với tư cách là người cộng tác

Có cha mẹ và người cố vấn đôi khi can thiệp quá sâu vào các dự án sáng tạo của trẻ em, bảo trẻ phải làm gì hoặc cầm bàn phím để chỉ cho trẻ cách giải quyết vấn đề; và cũng có những phụ huynh và người cố vấn khác không tham gia chút nào. Thực ra người lớn và trẻ em có thể hình thành sự hợp tác thực sự trong các dự án khi cả hai bên cam kết làm việc cùng nhau.

Một ví dụ tuyệt vời là sáng kiến Học tập sáng tạo gia đình của Ricarose Roque, trong đó cha mẹ và trẻ em cùng nhau làm việc trong các dự án tại các trung tâm cộng đồng địa phương trong năm buổi. Đến cuối trải nghiệm, cha mẹ và con cái sẽ tôn trọng khả năng của nhau hơn và mối quan hệ được củng cố.

CHIÊM NGHIỆM - REFLECT

9. Đặt câu hỏi

Việc trẻ em có thể đắm mình vào các dự án là điều tuyệt vời, nhưng một điều cũng quan trọng không kém là trẻ phải lùi lại để suy ngẫm về những gì đang diễn ra. Bạn có thể khuyến khích trẻ phản tư bằng cách đặt câu hỏi về các dự án của mình. Tôi thường bắt đầu bằng câu hỏi: "Con nghĩ ra ý tưởng cho dự án này như thế nào?" Đó là một câu hỏi thật: Tôi thực sự muốn biết! Câu hỏi này thúc đẩy trẻ suy ngẫm về những gì đã thúc đẩy và truyền cảm hứng cho chúng.

Một câu hỏi yêu thích khác của tôi: "Điều gì khiến con ngạc nhiên nhất?" Câu hỏi này thúc đẩy trẻ không chỉ mô tả dự án mà còn hướng đến việc chiêm nghiệm về trải nghiệm của mình. Nếu có điều gì đó không ổn với một dự án, tôi thường hỏi: "Con muốn dự án đó làm gì?" Khi mô tả những gì mình đang cố gắng làm, trẻ thường nhận ra mình đã sai ở đâu mà không cần tôi phải đưa ra thêm ý kiến.

10. Chia sẻ suy nghĩ của riêng bạn

Hầu hết phụ huynh và giáo viên đều ngại nói chuyện với trẻ về quá trình suy nghĩ của chính họ. Có lẽ họ không muốn để lộ rằng đôi khi họ bối rối hoặc không chắc chắn trong suy nghĩ của mình. Nhưng nói chuyện với trẻ về quá trình suy nghĩ của riêng bạn là món quà tuyệt vời nhất mà bạn có thể dành cho chúng.

Điều quan trọng là trẻ em phải biết rằng suy nghĩ là công việc khó khăn đối với tất cả mọi người – cả người lớn và trẻ em. Và trẻ em sẽ thấy hữu ích khi được nghe các chiến lược của bạn để thực hiện các dự án và suy nghĩ thấu đáo về các vấn đề. Khi lắng nghe suy nghĩ của bạn, trẻ em sẽ cởi mở hơn khi suy nghĩ về suy nghĩ của riêng mình và chúng sẽ có mô hình tốt hơn về cách thực hiện. Hãy tưởng tượng những đứa trẻ trong cuộc sống của bạn là những người học việc về tư duy sáng tạo; bạn đang giúp chúng học cách trở thành những người tư duy sáng tạo bằng cách trình bày và thảo luận về cách bạn thực hiện.

Tác giả: Mitch Resnick là giáo sư nghiên cứu học tập tại MIT Media Lab. Nhóm nghiên cứu của ông phát triển phần mềm lập trình Scratch và cộng đồng trực tuyến, nền tảng lập trình lớn nhất thế giới dành cho trẻ em. Ông đã làm việc chặt chẽ với công ty LEGO về các ý tưởng và sản phẩm giáo dục, chẳng hạn như bộ dụng cụ robot LEGO Mindstorms, và ông đồng sáng lập dự án Computer Clubhouse, một mạng lưới quốc tế các trung tâm học tập sau giờ học dành cho thanh thiếu niên từ các cộng đồng thu nhập thấp. Ông là tác giả của “Lifelong Kindergarten”, bài viết này được chuyển thể từ đó.

* Nguồn: Lược dịch từ familyeducation.com

* Biên dịch: Đội ngũ biên dịch Nghề Cha Mẹ - Tổ chức Giáo dục IEG

Nghechame NghechameIEG Nghề Cha Mẹ IEG Global

#tamlytrunghoc #tamlymamnon #tamlytieuhoc #IEGGlobal #Inspiringmind #nghechame