Một chuyến bay không dài từ Raleigh lên Boston nhưng cũng vừa đủ để mình khép lại những chương cuối của cuốn sách Grit – Tính lì đòn (Angela Duckworth).
Vì thích quá mà ngồi trên máy bay, tay chân ngứa ngáy, lấy giấy báo, bút viết, máy tính ra nguệch ngoạc cho có tí ngộ nghĩnh, chủ yếu là chuyển sang tiếng Việt cho bà con dễ hiểu.
Và đây là 4 “xì-tai” làm phụ huynh mà có lẽ ai trong các ông bố bà mẹ cũng sẽ tìm thấy mình ở đâu đó: có khi thì là ô này, có lúc là ô kia, hoặc muôn đời vẫn “bền vững” trung thành một ô.
1. Phụ huynh thờ ơ – “Con cứ làm gì mà con thích”
Bố mẹ kiểu này thường chỉ đề ra vài luật lệ và chẳng bao giờ kiểm soát, cũng ít khi nào chịu đồng cảm, thấu hiểu con để hỗ trợ con kịp thời. Bố mẹ chỉ đáp ứng đủ những nhu cầu cơ bản của mấy đứa trẻ và gần như tách biệt, mỗi ngày một xa chúng. Với những thứ mà đứa trẻ cần học hay làm – từ chuyện nhỏ như việc trong nhà đến chuyện lớn như thi cử - thì bố mẹ… phớt tỉnh Ăng lê: Thôi kệ, nhiêu đó được rồi. Thậm chí, nhiều khi bố mẹ còn chẳng thèm đoái hoài gì tới hoặc khước từ những nhu cầu của con.
2. Phụ huynh dễ dãi – “Bố mẹ hoàn toàn tin tưởng là con sẽ chăm ngoan”
Phong cách này thì cũng giống như trên, ở chỗ bố mẹ không đặt ra quá nhiều luật lệ và quy định, mà cũng chẳng buồn kiểm soát. Khác ở chỗ là bố mẹ rất chịu khó lắng nghe, khuyến khích và đồng cảm với con. Nói chung là bố mẹ theo kiểu nuông chiều, lúc nào cũng mong mang lại cho con những điều tốt đẹp nhất. Vì vậy, bố mẹ thường xuyên vì con mà “nới lỏng” những yêu cầu cao, vì sợ con mệt, sợ con ốm, sợ con chán, sợ con… không thích.
3. Phụ huynh độc đoán – “Con phải làm y như bố mẹ bảo”
Kiểu này thì đúng là Hitler thứ thiệt, đối ngược 100% với phong cách dễ dãi ở trên. Phong cách này thì đừng nói đến cái gì là thấu hiểu hay đồng cảm, khuyến khích hay lắng nghe tâm tư nguyện vọng cả. Chỉ có một rừng điều lệ, điều lệ và điều lệ, kèm theo đó là việc kiểm soát gắt gao, mà không cần mảy may cho một lời giải thích hay đối thoại với tụi nhỏ.
4. Phụ huynh thông thái
Bố mẹ thông thái là khi sự uy nghiêm không phải xuất phát từ quyền lực, mà là từ kiến thức và trí tuệ, khi phụ huynh thấu hiểu và đồng cảm sự phát triển nhu cầu tâm sinh lý của con qua từng giai đoạn. Đồng thời, phụ huynh cũng không dễ dãi trong chuyện học và chơi của lũ trẻ, để chúng cũng không được dễ dãi với chính bản thân. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa một Hitler và một Mẹ Theresa, như cụm từ “Kỷ luật trong bao dung” mà mình đã có lần chia sẻ.
Bất chấp là giới tính của đứa trẻ, chủng tộc nào, tầng lớp xã hội, thu nhập ra sao, hay tình trạng hôn nhân của phụ huynh là gì, thì những đứa trẻ được nuôi dưỡng bởi bố mẹ thông thái đều có kết quả học tập vượt trội ở các bậc học, tự chủ và kiểm soát bản thân tốt hơn, ít gặp phải những cảm giác hoang mang, lạc long hay trầm cảm, và sẽ ít có xu hướng phát triển những thói hư tật xấu và tính cách loạng choạng.
Có một điều cũng hơi ngộ là không ít bố mẹ thường nghĩ rằng mình thuộc dạng phụ huynh thông thái, nhưng nhiều khi cảm nhận của họ và của lũ trẻ lại là một… khoảng cách xa vời, “bắn đại bác chưa chắc tới”.Thay vì tự đánh giá bản thân, có lẽ bố mẹ nên lắng nghe xem tụi nhỏ nói gì về phụ huynh thông thái nhé!
Chia sẻ của TS. Nguyễn Chí Hiếu