Educated (tác giả Tara Westover, bản Việt ngữ: Được học) là một cuốn hồi ký, một câu chuyện bất khả về một cô gái đi từ thất học, đến lấy được bằng tiến sĩ của Đại học Cambridge, tất cả được khả thi hoá nhờ ý chí mạnh mẽ của cô nhằm đi tìm sự thật về thế giới vốn bị bóp méo bởi những nhồi nhét của cha mình.
Tựa cuốn sách cho người đọc ấn tượng rằng cuốn sách chỉ đơn thuần là về việc học, việc đến trường. Nhưng không chỉ đơn thuần là thế. Tri thức cô tiếp nhận được từ gia đình thời thơ ấu, tri thức cô tự tìm được ngoài kia, và tri thức cô nhận được từ trường đại học đều đóng những vai trò to lớn để hình thành cuốn sách này.
Cuốn sách bắt đầu từ những miêu tả về sự tệ hại trong những lựa chọn của cha mình, bằng chứng là việc cả gia đình phải sống sâu trong núi, việc cô và các anh chị em không được đến trường, và cũng không được dạy kiến thực tại gia, tất cả chỉ vì cha cô không có niềm tin vào sự vận hành xã hội thông thường. Những giáo điều từ đức tin méo mó của cha là khởi nguồn, cũng như niềm thôi thúc khiến cô trải qua những cuộc phiêu lưu hiếm có trong một xã hội văn minh, giúp chúng ta được chứng kiến một tác phẩm tuyệt vời.
Tuy nhiên, đọc sách, độc giả sẽ không thấy được sự hằn học của tác giả dành cho cha mình. Ngược lại, những gì cô tiếp nhận được đều được viết lại hết sức chân thực, với một thái độ công bình. Người đọc tinh tế sẽ dễ dàng nhận ra rằng, tác giả chính nhờ những thử thách (bao gồm cả bạo lực gia đình) đó đã khiến cô có được ý chí đanh thép để có thể theo đuổi ước mơ đến cùng.
Cuốn sách cũng giải trình được một thực tế mà nhiều người biết nhưng không nhiều người nghĩ đến, cũng như không nhiều người có khả năng diễn lại một cách vô cùng tri tính. Đó là sự phân chia (trong nước Mĩ, nhưng có thể quy nạp chung ra nhiều quốc gia trên thế giới) giữa những người học cao, và những người học thấp. Với thế giới mà tác giả xuất thân, thế giới mà cô đang cư ngụ, và sự dịch chuyển thường xuyên giữa hai thế giới.
Cô cho người đọc thấy được rằng, giáo dục, hơn hết thảy, không phải là một tấm bằng, thành tựu sau một đêm, hay gì đó quá sang trọng. Giáo dục đơn thuần là hành trình khám phá bản thân và nhận biết thế giới, và với cô, những tri thức đó chính là công cụ để kết nối và tạo sự công bình.
* Nguồn: IEG Foundation